Στη μάνα μου

που ποτέ της δεν ήξερε τι έκανα

(επίκαιρη επανάληψη του από 24-2-07)

Εικοσιπέντε χρόνια παρά ένα μήνα, σχεδόν. 31 Μαρτίου, 11 το βράδυ.
Ο αξιωματικός επιχειρήσεων μπροστά από τον Χάρτη δίνει τις τελευταίες οδηγίες. «Ο τομέας που θα ψάξετε είναι εδώ –δυτικά της Μήλου- πλοίο ελέγχου Ελικοπτέρων είναι η φρεγάτα Χ, επικοινωνία στη συχνότητα Β. Ο καιρός είναι καλός, αίθριος, με ανέμους μεταβλητούς 2 με τρία μπωφόρ, το φεγγάρι μισό, η ορατότητα καλή».
23:30. Τα δύο Ελικόπτερα απογειώνονται και παίρνουν ύψος πάνω από τη Σαλαμίνα κατευθυνόμενα προς την περιοχή της Άσκησης. Αποστολή τους ο εντοπισμός του «εχθρικού» υποβρύχιου που περιπολεί δυτικά της Μήλου.

Παρένθεση.
Τα Ελικόπτερα, στον Ανθυποβρυχιακό τους ρόλο είναι εξοπλισμένα με τις κατάλληλες συσκευές και όπλα για να εντοπίζουν και να καταστρέφουν υποβρύχια. Κύρια συσκευή εντοπισμού είναι το Σόναρ, συσκευή που εκπέμπει ήχο μέσα στο νερό και αυτός αντανακλάται πάνω στο υποβρύχιο και επιστρέφει διαδοχικά ‘οξύτερος’ αν το Υ/Β πλησιάζει ή ‘βαθύτερος’ αν το Υ/Β απομακρύνεται. Υπάρχει βέβαια και οπτική απεικόνιση σε οθόνη αλλά, για την εποχή που μιλάμε, το αυτί του sonarman εξακολουθούσε να είναι σημαντικός παράγοντας.
Για να κατεβάσει το σόναρ στο νερό, το Ε/Π σταματά ακίνητο και αιωρείται 30-40 πόδια (10-13μ) πάνω από την επιφάνεια και με το καλώδιο του βαρούλκου της συσκευής το κατεβάζει μέσα στο νερό σε βάθος από 10 μέχρι 500μ. Η όλη διαδικασία ονομάζεται Dip( από το dipping-πόντιση).
Για να «αιωρηθεί» το Ε/Π ακίνητο πάνω από τη θάλασσα, χρειάζεται τη συνδρομή ηλεκτρονικών συστημάτων και αισθητήρων που υποβοηθούν αυτόματα τις απαιτούμενες κινήσεις των χειριστηρίων γιατί στη θάλασσα δεν υπάρχουν συγκριτικά σημεία που χρειάζεται ο ανθρώπινος οργανισμός να βλέπει για να αντιλαμβάνεται αν είναι απολύτως ακίνητος. Τη νύχτα, δε, το πρόβλημα για την ανθρώπινη αντίληψη είναι, βεβαίως, ακόμα μεγαλύτερο.
Για να αιωρηθεί το Ε/Π ακίνητο, επιβάλλεται επίσης να έχει τη ‘μούρη’ του στον άνεμο, γιατί αν τον έχει στην ‘ουρά’ του, δεν μπορεί να είναι ‘οριζόντιο’ και απαιτεί πολλαπλάσια ισχύ του κινητήρα για να το καταφέρει. Και τα Ε/Π ΑΒ212 (της συγκεκριμένης αποστολής) είναι πολύ βαριά από τις συσκευές που κουβαλούν σε σχέση με την ισχύ των κινητήρων τους.
Το Ε/Π για να πάει στο επιλεγμένο σημείο που πρέπει να ‘ποντίσει’ το Σόναρ’, αρχικά ‘οδηγείται’ από το ηλεκτρονικό σύστημα στα 100 πόδια ύψος. Η διαδικασία λέγεται AP1 (από το Approach 1) και στη συνέχεια ο πιλότος το στρέφει στον άνεμο ελαττώνει την ταχύτητα στους 60 κόμβους και πατάει το κουμπί AP2 για να αναλάβει το ηλεκτρονικό σύστημα να ‘οδηγήσει’ το Ε/Π στα 30-40 πόδια πάνω από τη θάλασσα και να το ακινητοποιήσει σε αιώρηση. Κατά τη διαδικασία AP2, ΟΛΟΙ (καράβια-άλλα Ε/Π) βγάζουν τον σκασμό γιατί η φάση αυτόματης προσέγγισης είναι ιδιαίτερα ‘λεπτή’ και απαιτεί την απόλυτη προσήλωση των πιλότων σ’ αυτήν. Όταν τα όργανα δείξουν ότι το Ε/Π είναι τελείως ακίνητο, ο χειριστής της συσκευής Σόναρ διατάσσεται και κατεβάζει τη συσκευή στη θάλασσα. Μόλις ο ‘θόλος’ της συσκευής μπεί στο νερό, ο πιλότος πατάει ένα άλλο κουμπί (CABLE) και το ηλεκτρονικό σύστημα παίρνει πια πληροφορίες για να σταθεροποιεί το Ε/Π από το καλώδιο του Σόναρ που –αν το Ε/Π κινηθεί- ακουμπά σε ηλεκτρικές επαφές που ενεργοποιούν τις διορθωτικές κινήσεις μέχρι και ταχύτητα 5 κόμβων.
Κλείνει η παρένθεση.

Η βραδιά είναι υπέροχη. Μπροστά μου ο Σείριος, ο λαμπρότερος Φάρος του ουρανού συναγωνίζεται σε λάμψη το μισό φεγγάρι. Ο οξύς ήχος των κινητήρων και το χτύπημα του στροφείου στον αέρα, οικείοι ήχοι ζωντάνιας του πετούμενου, με κρατούν σε εγρήγορση, το βλέμμα κυκλικό όργανα-συσκευές-Σείριος-όργανα-συσκευές-Σείριος, αριστερά η νυχτερινή φωτεινή ομορφιά της Αθήνας (η νύχτα και η απόσταση ομορφαίνουν τα πάντα), δεξιά μου η Αίγινα και μπροστά το …Αιγαίο. Ήρεμο, αθόρυβο, σκοτεινό. Συγκυβερνήτης ο Νικόλας, εκπαιδευτής κι αυτός, έμπειρος, Χειριστής του Σόναρ και του Ραντάρ ο Χρήστος, απ' τους παλιότερους και τους καλύτερους.
Το Ελληνικό ακόμα να συνηθίσει στην ιδέα ότι υπάρχουν Ελικόπτερα που πετούν νύχτα.
«Αθήνα τα Π.Ν. 21 και 22, από την Αμφιάλη για περιοχή Δυτικά της Μήλου όπου θα συνεργαστούμε με πλοίο και θα πετάμε κάτω από τα 300 πόδια για διόμισυ ώρες» «Π.Ν. 21, πετάτε VFR ή IFR;» (πετάτε με κανόνες «όψεως» -βλέποντας;- ή με κανόνες «πτήσεως δι ‘οργάνων»)
«Από Π.Ν.21 πετούμε με κανόνες νυκτερινής πτήσης του Πολεμικού Ναυτικού, κάτω από τα 300 πόδια όπου δεν έχετε αρμοδιότητα ή ευθύνη, απλώς σας ενημερώνουμε.»
«Μα τα Ε/Π δεν πετούν νύχτα, Π.Ν.21, από πού πήρατε άδεια;»
«Σας στείλαμε Σχέδιο Πτήσεως, Καινούργιος είστε; Τρία χρόνια τώρα πετάμε ΚΑΘΕ νύχτα. Αν έχετε πρόβλημα, επικοινωνήστε με το ΓΕΝ. Καλή συνέχεια στη βάρδια σας.»
«Από Αθήνα, συνεχίζετε με δική σας ευθύνη»
«Από Π.Ν.21. Ελήφθη, κατενοήθη, Καληνύχταααα!» Κάθε φορά τα ίδια και τα ίδια…




«22 το 21, κατεβαίνουμε στα 300», «300 πόδια ελήφθη το 22» και «Κοντρόλ (Πλοίο ελέγχου) από Π.Ν.21»
«Π.Ν.21 από Κοντρόλ δυνατά καθαρά. Αναφέρατε θέση σας.»
«Το Π.Ν. 21 και 22 δεκαπέντε μίλια Βορειοδυτικά στα 300 πόδια προσεγγίζουμε περιοχή, Οδηγίες»
«Από Κοντρόλ ελήφθη, σας έχω στο ραντάρ, συνεχίστε προσέγγιση, ο άνεμος στην περιοχή είναι μεταβλητός τρία με τέσσερα, η κατάσταση θαλάσσης στα τέσσερα, ορατότητα καλή. Θα αναλάβετε την έρευνα στον Βόρειο τομέα, εγώ στον Νότιο»
«Από Π.Ν.21 ελήφθη συνεχίζουμε προσέγγιση»

«Ρε συ Νικόλα, το ‘χει το κυματάκι του, από τον χθεσινό Βοριά θα ‘χει μείνει», «Θα δείξει, ευτυχώς έχει κάποια ορατότητα»
«22 το 21 εσύ στα Βορειοανατολικά και εγώ Βορειοδυτικά, όταν είσαι έτοιμος άρχισε τα dip, προσοχή στον άνεμο που αλλάζει διεύθυνση και στη φουσκοθαλασσιά. Ρίξε και καπνογόνο να δεις ακριβώς τον άνεμο εκεί που θα κάνεις dip. Θα ρίχνω κι εγώ στη μεριά μου γιατί μπορεί να είναι διαφορετικός.»
«Ο.Κ. από 22, ελήφθη»
«Κοντρόλ το 21 και 22 στους τομείς τους ξεκινούμε την έρευνα»
«Ελήφθη από Κοντρόλ, σε συνεχή επαφή»
«Ο.Κ. Π.Ν.21 στο ΑΡ1. Θα κάνω dip δίπλα στο καπνογόνο, εδώ ο άνεμος είναι από 345ο» «Το 22 στο ΑΡ1 εδώ το δικό μου δείχνει 045ο.»
«Το Π.Ν.21 ΑΡ2»
Το Π.Ν.22 ΑΡ2»
Και η ..παράσταση αρχίζει. Δυό Ελικόπτερα μέσα στη νύχτα σταματούν πάνω από τη θάλασσα, αιωρούνται στο σκοτάδι και κατεβάζουν τα σόναρ τους που εκπέμπουν το τσιριχτό ‘πίιινγκκκ’ αφήνοντας τον ήχο να διαχέεται στο νερό, να κυνηγά τη σκιά του, να χτυπά στο βυθό, στα βράχια, στα συμπαγή κοπάδια ψάρια και να επιστρέφει σαν φωτεινή γραμμή στην οθόνη του Χρηστάρα και στα ακουστικά του σαν κωδικοποιημένος ήχος που πρέπει να αποκωδικοποιήσουν τα αυτιά. Σε λίγο τα σόναρ ξαναβγαίνουν από το νερό, τα Ε/Π αγκομαχούν να ξαναπετάξουν μπροστά, καινούργια καπνογόνα και ξανά στο ΑΡ1, ΑΡ2, dip. Δυό μεταλλικοί χορευτές με ακρίβεια κινήσεων που απαιτεί η εύθραυστη ισορροπία της πτήσης και ο αιφνιδιασμός του ύπουλου ‘εχθρού’, του Υ/Β, που γλιστρά αθόρυβα στο σκοτεινό νερό και «λουφάζει» σαν αγρίμι για να μη το μυρίσουν τα λαγωνικά.
«Κάτι έχω εδώ, κατεβάζω τον θόλο στα 250» λέει ο Χρήστος. «Τρία πινγκ και φύγαμε» του λέω. «Ο.Κ. τρία πινγκ» δεν προλαβαίνει ν’ απαντήσει και στο δεύτερο φωνάζει «τον έχω τον καριόλη, 090ο τέσσερεις πεντακόσιες (γιάρδες), αξιοπιστία 3»
«Κοντρόλ και Π.Ν.22, το Π.Ν.21 επαφή προς 090ο και τέσσερεις πεντακόσιες, αξιοπιστία 3, πορεία του στόχου 350ο ταχύτητα 4 κόμβοι. 22 έλα για dip Βόρεια από εμένα στα δύο μίλια να του βγείς μπροστά του.» «Το 22 στο ΑΡ1 για τη νέα θέση» Σε λίγο αναφέρει έναρξη dip και μετά από ένα λεπτό «το 22, τον έχω κι εγώ προς 175ο δυόμισυ χιλιάδες γιάρδες, το κατάλαβε ότι τον έχουμε στρίβει Ανατολικά και αυξάνει ταχύτητα» «Ο.Κ. το 21 διακόπτω από παρούσα θέση και πάω τέσσερα μίλια ανατολικά, περνώντας από πάνω του θα ρίξω και μια χειροβομβίδα (στην άσκηση σημαίνει ότι του επιτίθεμαι με τορπίλη), θα καλοπεράσει αυτός σήμερα» «Φάτην μεγάλε» λέει ο Χρήστος καθώς αμολάει τη χειροβομβίδα από την τρύπα στο πάτωμα ενώ επιταχύνουμε για τη νέα θέση dip.
00:45. «Όλα τα όργανα Ο.Κ. καύσιμο 1400 λίμπρες, όλα καλά» λέει ο Νικόλας. «‘Α, και καλό μήνα, Πρωταπριλιά σήμερα! Λες να πουν ότι οι επαφές μας ήταν πρωταπριλιάτικο ψέμα; Αυτοί οι υποβρύχιοι δεν έχουν τον θεό τους»
«Δεν αποκλείεται, κάτσε τώρα να μπούμε ξανά στην πλώρη του να το χωνέψει. ΑΡ1»
«Κοντρόλ το 21 στο ΑΡ2 για dip»
Είναι το δέκατο τρίτο της σειράς. Πρωταπριλιά του 82, ώρα 00:52.

«Το 21 σε dip, επαφή προς 270ο τρεις χιλιάδες γιάρδες, πορεία του 110ο ταχύτητα 6 κόμβοι, φαίνεται να παίρνει βάθος»
«Κατεβάζω στα 300 πόδια» φωνάζει ο Χρήστος
«Ο.Κ. τρία πινγκ πάλι και σηκωνόμαστε, μου φαίνεται ότι ο αέρας άλλαξε διεύθυνση και ζορίζονται οι actuators (μοχλοί που με υδραυλική κίνηση ‘διορθώνουν’ την τάση του Ε/Π να κινηθεί από την ‘αιώρησή’ του)».
«Μπα», λέει ο Νικόλας «βλέπω το καπνογόνο, στην πλώρη μας είναι ο άνεμος»
«Τότε τι στο δια…» δεν προλαβαίνω να τελειώσω τη φράση μου.
Το Ελικόπτερο σηκώνει τη μούρη του στον ουρανό και πάει με δύναμη προς τα πίσω, καρφώνομαι στον τεχνητό ορίζοντα και στα όργανα, το ραδιοϋψόμετρο στα 20 πόδια, θα χτυπήσει η ουρά στη θάλασσα, ίσιωνε Νικόλα, μπροστά το χειριστήριο, εδώ σε θέλω μάγκα μου, τα διδάσκεις αυτά στους νέους, ίσιωσε καλό μου, κάτι μας τραβάει κάτω, ο γαμημένος ο θόλος, κόψ’ τον Χρήστο, τον έκοψα μου φωνάζει, μάλλον πριν από μένα, νοιώθω το νερό δίπλα μου, τραβάω το χειριστήριο ν’ ανέβει, ένα ρίγος στο σβέρκο μου, εικόνες σκόρπιες απ’ τη ζωή μου, καλά περάσαμε μέχρι εδώ, ’21 πού είσαι;’ ρωτάει το 22, ‘στη θάλασσα’ απαντάω και πατάω το κουμπί ενεργοποιώντας τους πλωτήρες ανάγκης, τρομακτικό το μπαμ του ανοίγματός τους δυό τεράστια λαστιχένια πούρα αριστερά και δεξιά, ο ήχος του κινητήρα οξύς, η ισχύς στο 110%, νοιώθω την αρμύρα στο στόμα μου και ξαφνικά διαβάζω στο ραδιοϋψόμετρο 300 πόδια και ο Ορίζοντας στο ίσιο του. Βγήκαμε!
Γυρίζω στον Χρήστο. «Το γαμημένο μας πήγαινε σούμπιτους κάτω. Βαρέσαμε στο νερό ξέρετε, ε;» μου λέει. Δεν χρειάζεται να μου το πει. Είναι βρεγμένος μέχρι το κόκαλο από το θαλασσινό νερό που μπήκε από την τρύπα του θόλου. Γυρίζω μπροστά. Το χέρι του Νικόλα είναι απλωμένο στη φάτσα μου με ένα τσιγάρο αναμμένο. Το παίρνω και τραβάω μια ρουφηξιά που πήρε το μισό. «Δικά σου τα χειριστήρια, 60 κόμβοι, πάμε πίσω. Εγώ αρχίζω τα διαδικαστικά»
«Κοντρόλ το 21, διακόπτουμε αποστολή λόγω βλάβης, έχουμε ανοίξει τους πλωτήρες ανάγκης και επιστρέφουμε στη βάση με 60 κόμβους. Το 22 θα έρθει μαζί μας για συνοδεία.»
«ελήφθη από κοντρόλ, καλή προσγείωση»

Εφτά τσιγάρα μετά, προσγειωνόμαστε στη Βάση. Πρωταπριλιά 02:30. Ο Διοικητής ενημερωμένος περιμένει αγουροξυπνημένος στο γραφείο του. Του αναφέρω τα καθέκαστα. 'Προφανώς βλάβη στο σύστημα αιώρησης, θα δείξουν και οι έλεγχοι των συστημάτων'.Με τη σειρά του ενημερώνει τον Αρχηγό Στόλου, που ξυπνάει και θέλει να δει τον πιλότο. Τζιπ, βάρκα, Αρχηγείο Στόλου, πήγε 03:30, ακούει, λέει και δυο καλά λόγια και ‘άντε να ξεκουραστείς θα τα πούμε αύριο το μεσημέρι με λεπτομέρειες’.
Ξεκαβαλλάω τη Χόντα μου πέντε παρα κάτι στα Βριλήσσια, ξεκλειδώνω και πέφτω με τη φόρμα στο κρεβάτι.
Ντριιιννν! Το τηλέφωνο. «Ποιος είναι πάλι;» αναρωτιέμαι και σηκώνω το ακουστικό.

«Κωστή; Είσαι καλά παιδί μου; Είδα ένα πολύ κακό όνειρο»

Από το σπίτι μου έφυγα στα 17 μου. Ποτέ η μάνα μου δεν με πήρε τηλέφωνο -από τη Θεσσαλονίκη- τέτοια ώρα. Ούτε είχε ξαναδεί κακό όνειρο. Πέντε παρά κάτι, το πρωί.
Εκτός από την Πρωταπριλιά του 82…
"Καλά είμαι, μάνα, καλά"
-------------------------------------------------------------------------------------------
Η κυρά Χρυσούλα 'έφυγε' σήμερα τα ξημερώματα υπερπλήρης ημερών...
Να 'σαι καλά μάνα μου. Κι ευχαριστώ.